Werkt EMDR bij ontwikkelingstrauma?
Een deel van mij zal nooit meer vergeten wat ik Bessel van der Kolk heb horen zeggen toen ik ‘Experiencing the Body keeps the score’ in 2020 bij hem volgde: EMDR werkt heel goed bij eenmalig groot trauma, maar bij complex / ontwikkelingstrauma werkt het veel minder goed. Het kan klachten zelfs verergeren. De oplettende kijker van Zomergasten heeft kunnen horen dat Bessel het ook daar benoemd heeft, al was het in één korte, weggemoffelde zin, omdat het volgende fragment begon.
Voor mijzelf voelde ik met alles wat ik geprobeerd heb al langer dat sommige dingen die ik probeerde om van mijn klachten af te komen juist averechts werkten, waaronder EMDR. Destijds wist ik nog niet waarom het klopte, maar wel dát het klopte voor mij. Ook al had ik nog nooit van IFS gehoord, gelukkig was er bij mij inmiddels voldoende Self aanwezig om te voelen waar er ruimte was en waar niet. En zelfs daarmee ging het na de drie EMDR-sessies hard achteruit.
Toen ik ten einde raad met EMDR begon bij de sGGZ deed ik dat vooral vanuit het deel dat koste wat kost van de klachten af wilde komen om zo de grip op het leven weer terug te krijgen en weer te kunnen gaan werken. De therapeut moest werkelijk alles uit de kast trekken om mij af te leiden van alles waarin ik in de sessies terechtkwam. Van de trillende apparaten in mijn handen schrok ik elke keer zo dat die überhaupt niet gebruikt konden worden als afleiding voor alle emotie die naar boven kwam.
Na een sessie liep ik altijd nog half gedissocieerd de ruimte uit. Gelukkig heb ik in de jaren daarvoor al wel zelf geleerd hoe ik mezelf weer rustig kon krijgen, waardoor ik nooit na een sessie tegen een boom aan ben gereden, al kreeg ik tussen de EMDR-sessies door steeds vaker die neiging. Nu begrijp ik dat ook de delen die tegen de boom aanrijden als oplossing zagen, dat deden vanuit de beste intenties en om mij te verlossen van al het verdriet dat ik op dat moment in alle heftigheid voelde. En ja, dat is wat er kan gebeuren. Maar toen wist en begreep ik dat niet en werd een deel van mij er alleen nog maar banger van.
Hetzelfde zie ik nu op momenten terug bij anderen of de mensen die bij mij komen voor coaching. Ook in de documentaire ‘Geraldine en de Vrouwen’, waar exposure therapie en EMDR afgewisseld worden, kun je zien dat EMDR geen quick fix is voor ontwikkelingstrauma, in tegenstelling tot de EMDR-behandeling bij shock (eenmalig) trauma waarbij het bewezen goed werkt.
Destijds heeft Bessel nooit de verklaring gegeven. Maar nu, met de kennis van IFS, is het mij zo helder wat er gebeurde en dat de oplossing in de delen zit. Er zijn delen die je beschermen voor het ooit weer opnieuw voelen van de oude pijn. Als je die niet respecteert en direct naar het trauma gaat om dit met EMDR te behandelen, kan het zo maar zijn dat de delen daarna nog extremer worden of andere delen geactiveerd worden. En eigenlijk geldt dit niet alleen voor EMDR, maar voor elke therapie. Regulier of niet-regulier. Met respect voor de delen en vanuit het Self van de therapeut. Dat is wat maakt dat de therapie werkt, of althans zo zie ik het.
Dus mijn hoop is dat we ons ooit meer van onze delen bewust worden en met respect voor al die delen de therapie ingaan. Dan werkt het in mijn ervaring een stuk beter en effectiever. En ja, echt iedereen heeft delen en bij mensen met een ontwikkelingstrauma zijn deze delen meer van rol veranderd en vaker extremer. Ontwikkelingstrauma wordt nog veel te vaak niet gezien en niet (h)erkend. Totdat iemand steeds meer vastloopt in zichzelf, delen steeds extremer worden en de oplossing gezocht wordt in DSM-labels.